Fizyoterapi Nedir? Hangi Hastalıklara İyi Gelir?

Fizyoterapi Nedir?

Fizyoterapi, Dünya Fizik Tedavi Konfederasyonu’na göre bireylerin yaşam süreleri boyunca maksimum hareket kabiliyetlerini korumak, geliştirmek ve yenilemekten sorumlu sağlık bilim alanı olarak tanımlanmaktadır. İnsanların kuvvet, hareket ve genel iyilik hallerinin korunması, maksimum hale getirilmesi ya da yenilenmesinde yardımcı olan bir sağlık bilimidir.

Fizyoterapi ve fiziksel terapi aynı anlama gelen kelimelerdir. Fiziksel yöntemler kullanılarak hareket kabiliyetini iyileştirmek, düzeltmek amaçlanmaktadır. Fizyoterapi ve rehabilitasyon kas, iskelet ve sinir sisteminin bir çok hastalıklarda kullanılan, sağlık bilimleri alanının vazgeçilmez tedavi yöntemlerinden biridir.

Fizyoterapi Kimlere Yapılır?

Nörolojik, nöroşirujikal, ortopedik, romatolojik, kas veya iskelet sistemini ilgilendiren bir hastalığa sahip olan bireylerin hareket kabiliyetlerinin iyileştirilmesinde, ağrının azaltılmasında hayatlarının bir döneminde muhakkak fizyoterapiye ihtiyaç gelişir.

Tam felç geçiren vücudunun belli bir bölgesini hiç bir şekilde hareket ettiremeyen hastaların eklemlerinde kontraktür gelişmesini engellemek için;
pasif egzersizler,
Kısmi felç geçiren hastaların, kaybettikleri hareket gücünü tekrar kazanabilmeleri için aktif egzersizler fizyoterapistler tarafından yaptırılır.
Omurilik yaralanmalarına bağlı felç durumlarında, omurilik tümörleri ya da sinir sistemini tutan hastalıklara bağlı gelişen ağrıyı sağaltabilme ya da gelişen kuvvet kaybını düzeltmede,
Spor yaralanmalarına bağlı olarak gelişen eklem, kas zedelenmeleri, kırık veya direk yaralanmaların tedavisi sonrasında kas veya eklem hareketlerinin rehabilitasyonunda,
Romatoid artrit, ankilozan spondilit, osteoporoz, dejeneratif eklem hastalığı gibi romatolojik hastalıklara sahip hastaların ağrı sağaltımında,

Günümüzde strese bağlı olarak oldukça yaygın görülen özellikle kadınlarda ortaya çıkan fibromiyalji ve miyofasiyal ağrı sendromuna bağlı gelişen ağrı, hareket kısıtlılıklarının giderilmesinde ve dolayısıyla hastaların hayat kalitelerinin arttırılmasında,
Bel ve boyun fıtığına sahip hastaların ağrı tedavisinde, operasyon sonrasında günlük aktivitelere daha hızlı bir şekilde dönülmesi için rehabilitasyonda, fıtığa bağlı uzuvlarda kuvvet kaybı gelişen hastalarda kuvvet kaybının düzeltilmesinde,
Boyun kaslarındaki ağrılardan kaynaklı baş ağrıları tedavisinde, akut kas spasmlarına bağlı ağrıların sağaltımında,
Ellerde uyuşmalarla seyreden karpal tünel sendromunun cerrahi harici tedavisinde,
Alçı ile iyileştirilen kırık ve çıkıkların sonrasında ortaya çıkan eklem hareket açıklığının tekrar kazanılmasında, uzuvların ve eklemlerin eski normal fonksiyonlarının kazanılması için,
Ortopedik ameliyatlar sonrasında gelişebilecek sinir hasarlarına bağlı olarak gelişebilecek hareket bozukluklarının tedavisinde, çeşitli fizyoterapi yöntemleri kullanılır.

Bu hastaların öncelikli olarak Fizik Tedavi Uzmanları tarafından değerlendirilmesi, gerekli ve uygun olan fizyoterapi yöntemlerinin ve hastanın kaç seans fizyoterapiye ihtiyacı olduğunun belirlenmesi gereklidir. Belirlenen yöntemler hastalara fizyoterapistler tarafından uygulanır.

Fizyoterapi’yi Kim Uygular?

Fizyoterapi fizyoterapistler tarafından uygulanır. Fizyoterapistler, 4 yıllık Sağlık Bilimleri Fakültesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Bölümü’nden lisans diploması alarak fizyoterapist olarak çalışmaya hak kazanırlar.

Halk arasında sıklıkla kafa karıştırıcı durumlardan biri olarak ortaya çıkan şey, fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanları ile fizyoterapistler arasındaki farktır. fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanlığı bir tıbbi bilim dalıdır. Bu kişiler öncelikle 6 sene tıp eğitimi görmekte daha sonra tıp alanında uzmanlık sınavı (TUS)’u kazanarak 5 sene ihtisas yapmak suretiyle fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı olmaya hak kazanmaktadırlar.

Fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanları hastaları değerlendirip, hangi tedavi yöntemine ihtiyaç olduğunu, fizyoterapi uygulanacaksa hangi fizyoterapi yönteminin uygulanacağına karar verir, fizyoterapistler de bu yöntemleri uygulamaktan sorumludur.

Fizyoterapi Çeşitleri

Günümüzde tanımlanmış bir çok fizyoterapi ve rehabilitasyon yöntemi mevcuttur. Her hastanın bireysel ihtiyacına göre bu yöntemlerin hangisinin işe yarayacağı fizik tedavi ve rehabilitasyon hekimi tarafından belirlenir ve fizyoterapistler tarafından uygulanır. Bu uygulamalar genelde seanslar halinde yapılmalıdır.

Egzersiz

Egzersiz en sık kullanılan, kas ve iskelet sisteminin güçlendirilmesi amaçlanan fizyoterapi şeklidir.

Felç geçiren hastalarda çalışmayan uzuvların hareket kabiliyetinin arttırılması, total hareket kaybı varsa kontraktür gelişmesini engellemek için,
Kırık ve alçı uygulamalarından sonra eklem açıklığı kısıtlanmasını düzeltilmesinde,
Çeşitli sinirsel yada kas hastalıklarında gelişen kas dokusunun zayıflıklarında dokuları kuvvetlendirmek için egzersiz yöntemi kullanılır.

Aktif yada pasif olarak kas grupları manuel yada egzersiz aletleriyle kas grupları temel alınarak programlı olarak çalıştırılır. Duruş bozukluklarına bağlı ağrıların giderilmesi için de kasları kuvvetlendirmede yönelik olarak egzersiz yöntemleri kullanılır.

Termoterapi

Isı ile tedavi anlamına gelen termoterapi fizik tedavi uygulamalarında sık uygulanan yöntemlerden biridir.

Özellikle Ağrılı Bölgelerde

Yüzeysel yada derin ısı uygulamaları sıcak su,
Termal paketler,
Kısa dalgalı radyasyon,
Yüksek frekanslı elektrik akımları,
Ultrasound yada mikrodalga,
Kızılötesi ışınlar,
Güneş ışınları yada parafin banyosu kullanılarak dokuların ısıtılması prensibine dayanır.

Isının dokulardaki ağrıyı giderici özelliğinin yanı sıra,

Ödem çözücü,
Kan akımını,
Sinir iletim hızını arttırıcı etkilerinin yanı sıra kollagen yapımını arttırma,
Tendon büyüme hızını arttırma gibi etkileri de mevcuttur.

Manuel Terapi

Manuel tedavi aslında Hipokrat’tan beri uygulanan masaj ile çok benzer özellikler taşımaktadır. Herhangi bir alet, ısı ya da ışın kaynağı olmadan direkt ellerle uygulanan tedavi yöntemidir. Manuel terapi ağrıları azaltmak, dolaşım hızını arttırmak ve kas spazmını engellemek için uygulanır.

Elektroterapi

Elektroterapi de alçak ya da yüksek voltajlı elektrik akımı kullanılarak, ağrıyı ortadan kaldırmak planlanır. Ayrıca sinir hasarı gelişen dokularda, elektrik akımıyla sinir iyileşmesinin uyarılması ve hızlandırılması da elektroterapinin kullanım alanlarının içerisindedir. Elektrik akımı uygulanan bölgelerde ödemi azaltır ve kan dolaşımını arttırır.

Fototerapi

Lazer ve UV ışınlarının sağlıksız bölgelere uygulanmasıyla yapılan bir tedavi yöntemidir. Aslında en sık kullanıldığı alan yenidoğan döneminde ortaya çıkan sarılık tedavisidir. Bununla birlikte derin dokularda ısı artışı hedeflenerek fizyoterapi yöntemi olarak da kullanılabilmektedir.

Hidroterapi

Su ile yapılan tüm fizyoterapi yöntemleri bu gruba girer. Suyun iyileştirici gücü kadim zamanlardan beri bilinmektedir.

Sıcak su küveti, kontrast banyo uygulamaları, kaplıcalarda sıcak su tedavileri hidroterapi yöntemleri arasındadır.
Girdap banyosu olarak tanımlanan whirlpool uygulamaları hızla sirküle eden suyun içine ekstremitelerin batırıldığı lokal banyolardır.

Suyun hem ısı etkisinden hem de hidrostatik basıncın uyarıcı etkisinden faydalanır.
Dokularda yara dokusu gelişimini azaltan, vazodilatasyona sebep olur. Deri reseptörlerine bası etkisiyle ağrıyı azalttığı, iyileşmeyi arttırdığı düşünülmektedir.

Mekanoterapi

Çeşitli aletler kullanılarak bel ve boyun çekme hareketleri yapılır. Baskı, traksiyon ve manipülasyonların uygulandığı fizik tedavi yöntemidir.

Kriyoterapi

Son yıllarda çok popüler hale gelen kriyoterapi yöntemi ağrılı bölgeye uygulanan bir fizyoterapi türüdür.

Soğuk su paketi,
Buz torbası,
Sprey,
Sıvı nitrojen,
Soğuk kompresler uygulanır.

Halk arasında dondurma olarak da tanımlanan bu yöntemle derin dokuların soğutulmasıyla hücresel metabolizma azaltılır. Kan dolaşımının ve bağ dokusu iyileşmesinin artışı planlanır.